( ၁ ) ခ်စ္ခင္ေလးျမတ္ ၊ ေမတၱာဓာတ္ပြား ၊ ေဟာႀကားဆုံးမ ၊ ေျပာကနာယူ ၊ စင္ျဖဴေလးနက္ ၊ မိန္႔ၿမြက္ခြန္းခ်ိဳ ၊ အကုသိုလ္ေတြ ၊ မယွဥ္ေစဟု ၊ ခုႏွစ္ေထြအဂၤါ ၊ ျပည့္ညီညာ - မွီပါဆရာေကာင္း ။
( ၂ ) ရိုေသခ်စ္ထုိက္ ၊ ခ်ီးမြမ္းထုိက္နွင့္ ၊ လြဲမိုက္ဆံုးမ ၊ ေမးသမွ်ခံ ၊ ဓမၼံနက္နဲ ၊ ေဟာနုိင္ၿမဲ၍ ၊ က်ိဳးနဲမတြန္း ၊ ခုနွစ္ခဏ္းနွင့္ ၊ ျပည့္လွ်မ္းညီညာ ၊ ဤဆရာ - ရွာေဖြ တပည့္ခံ ။
( ၃ ) ေရွ႕ရႈေမတၱာ ၊ ကရုဏာနွင့္ ၊ နာနာက်င္က်င္ ၊ အျပစ္ျမင္က (တိုင္း) ၊ ၀မ္းတြင္မသို ၊ ဟုတ္တုိင္းဆို၍ ၊ က်ိဳးလိုစိတ္က ၊ ဆုံးမတတ္သူ - ဆရာဟူေလာ့ ။
( ၄ )ေမတၱာကရုဏာ ၊ ေရွ႕ရႈကာျဖင့္ ၊ နာနာက်င္က်င္ ၊ အျပစ္ျမင္တုိင္း ၊ သြန္သင္တတ္ရိုး ၊ ပ႑ိတ္မ်ိဳးကို ၊ ေရႊအိုးညႊန္ႀကား ၊ သူအလားသို႔ ၊ ၀ပ္တြားဆည္းကပ္ ၊ ဆက္ဆံတတ္ - မ်ားျမတ္အက်ိဳးေတြ ။
ဆရာဟူသည္ ...
၁) ပိယ - ေအာက္လက္ငယ္သားတုိ႔၏ ခ်စ္ခင္ျမတ္နုိးမႈကို ခံယူရရွိရျခင္း ။
၂) ဂုရု - တပည့္မ်ားနွင့္တကြ ပတ္၀န္းက်င္၏ အေလးဂရုျပဳမႈတို႔ကို ခံယူရရွိရျခင္း ။
၃) ဘာ၀နီယ - တပည့္တုိ႔၏ ေမတၱာစိတ္ကို မိမိအေပၚ၌ ပြားနိုင္ေအာင္ အားထုတ္ျခင္း ။
၄) ၀တၱာ - အျပစ္ေတြ႕လွ်င္ မညွာမတာ ေျပာဆုိဆံုးမတတ္ျခင္း ။
၅) ၀စနကၡမ - အက်ိဳးလုိေသာစိတ္ျဖင့္ တပည့္တို႔က တစံုတရာ မိမိအေပၚ ေထာက္ျပေဟာဆုိလာလွ်င္ ေကာင္းမြန္စြာ နားေထာင္လိုက္နာျခင္း ။
၆) ဂမၻီရကထာကတၱာ - တပည့္တုိ႔ အျပစ္မျဖစ္ေစရန္နွင့္ ေလးနက္ေသာ အသိဥာဏ္မ်ားရရွိေစရန္ ေလးနက္ေသာစကားတို႔ကို ေျပာဆုိျခင္း ။
၇) ေနာစ႒ာေနနိေယာဇက - တပည့္မ်ား အျပစ္ျဖစ္ေစမည့္ ေလာကီဓမၼကိစၥမ်ားကုိ မေစခုိင္း-မတိုက္တြန္းရျခင္း ။
ဤသို႔ ဂုဏ္အဂၤါ ( ၇ ) ပါးတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံရေပမည္ ။ ( ပ႒မေရႊက်င္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး )
ျမတ္ဗုဒၶစာေပမွာေတာ့ ဆရာကို ...
သိႆ ာ နံ ဟိတံ အာစရတီတိ အာစေရာ ...ဟု ၀ိၿဂိဳဟ္ဖြင့္ျပထားသည္ ။
အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ....တပည့္လက္ေအာက္ငယ္သားေတြရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးတတ္လို႔ ဆရာမည္တယ္ ...တဲ့ ။
တကၠသိုလ္တင္ခ၏ ဆရာဟူေသာ ေ၀ါဟာရေဆာင္းပါးမွာ ဖြင့္ျပထားတာကေတာ့ ...
ဆရာဟူေသာ ေ၀ါဟာရ ဆင္းသက္ ျဖစ္ ေပၚလာပံုမွာ သင္ၾကီး ဓမၼပါလ္ေက်ာက္စာ စာေၾကာင္းရ (၂) ရတနာကံုထန္ေက်ာက္စာ စာေက်ာင္းေရ ( ၁၅)၊
ငါေပါင္သင္ႏွင့္ ငါမိလဃ္သင္ေက်ာက္စာ စာေၾကာင္းေရ (၆) တုိ႔တြင္ “ၾဆာ” ဆရာဟူ၍လည္း ေကာင္း၊
သကၠတ “အာစာရ” မွ ဆရာ ျဖစ္ေပၚလာပံုမွာ ေဟာရဟန္း သိမ္ေက်ာက္စာ စာေၾကာင္းေရ (၈) ၾကံကိုင္းၾကီးသမီးေက်ာက္စာ စာေၾကာင္းေရ (၁၈) တုိ႔တြင္ “ဆာဂ်ာဆရာ” ဟူ၍လည္းေကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။
လက္ရွိ “ဆရာ” ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကိုမႈ ျမန္မာသကၠရာဇာ္ ၅၅၉- ခုႏွစ္တြင္ ေရးထိုးခဲ့ ေသာ မဟာကသမေက်ာင္း ေက်ာက္စာ စာေၾကာင္းေရ ၆တြင္ ေတြ႕ျမင္ရေပသည္ဟု ေဖာ္ျပထားပါ သည္။
အဂၤလိပ္ဘာသာမွာ 'ဆရာ' ဆိုတဲ့ ေဝၚဟာရ အမ်ိဳးမ်ိဳး
၁။ teacher
Teacher ဆိုတာ တိုကင္ (token) နဲ႕ အဓိပါၸယ္ဆင္တဲ့ ေရွးေဟာင္း အဂၤလိပ္စကားလုံးတစ္လုံးပါ။
token ဆိုတာက အျဖစ္မွန္ကို ညႊန္ျပတယ္လို႕ အဓိပၸါယ္ေဆာင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ teach ဆိုတာဟာလည္း "လမ္းညႊန္သည္၊ လမ္းျပသည္ စသည့္ အဓိပၸါယ္ေဆာင္ပါတယ္။
To teach ဆိုသည္မွာ "ပညာကို လက္ဆင့္ကမ္းျခင္း သို႕မဟုတ္ ညႊန္ၾကားသင္ျပျခင္း" လို႕ဆိုပါတယ္။
၂။ tutor
Latin က ဆင္းသက္လာတဲ့ tutor (နာမ္) ကေတာ့ "ေစာင့္ေရွာက္သည္ သို႕မဟုတ္ ကာကြယ္သည္" လို႕ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ Latin စကားလုံး tutor (ၾကိယာ) ကေန လာတာပါ။
Tutor ဆိုတာ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သူေပါ့။
ေရာမ ဥပေဒမွာ tutor ဆိုတာ မသန္စြမ္းသူ တစ္ဦးရဲ့ အုပ္ထိမ္းသူလို႕ ဆိုပါတယ္။ အဂၤလိပ္စာလုံး အျဖစ္နဲ႕က "ဥစၥာပစၥည္းေစာင့္ေရွာက္သူ၊ ဘ႑ာထိန္း" စသည့္ အဓိပၸါယ္ႏွင့္ သုံးပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ tutor ကို အသုံးအမ်ားဆုံးကေတာ့ "ကေလး၊ လူငယ္တစ္ဦးကို အုပ္ထိန္းေသာသူ သို႕မဟုတ္ သင္ၾကားျပသသူ" လို႕ အဓိပၸါယ္ေဆာင္တဲ့ အသုံးျဖစ္ပါတယ္။
ေခတ္ေပၚ အေမရိကန္ အဂၤလိပ္မွာေတာ့ tutor ဆိုတာ တစ္ဦးခ်င္း သင္ၾကားေပးေသာ အေပ်ာ္တမ္း သို႕မဟုတ္ အခစားဆရာကို ဆိုပါတယ္။ tutor ကို ၾကိယာအေနနဲ႕လည္း သုံးပါတယ္။
၃။ mentor
Mentor ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ တစ္စံုတစ္ဦးရဲ့ နာမည္က ဆင္းသက္လာတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
ဂရိသူရဲေကာင္း Odysseus က Trojan စစ္ပြဲမွာ ေရွ႕တန္းထြက္ေတာ့ သူ႕သားေလး Telemachus ကို သူ႕ပညာရွိ မိတ္ေဆြၾကီး Mentor ဆီမွာ အပ္ခဲ့တယ္။
တကယ္ေတာ့ Athena နတ္ဘုရားက ပညာရွိမိတ္ေဆြၾကီး Mentor အသြင္ေဆာင္ကာ Telemachus ကို သြန္သင္ကာ ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တယ္ ။
ဒါေၾကာင့္ Mentor ဆိုတာ တစ္စံုတစ္ေယာက္ (အထူးသျဖင့္ ငယ္ရြယ္သူတစ္ဦး) ကို လမ္းညႊန္အၾကံေပးသူလို႕ ေခၚပါတယ္။
အေမရိကန္ အဂၤလိပ္ အသုံးအႏွုန္းမွာေတာ့ mentor ဆိုတာ ကုမၸဏီတစ္ခုမွာ ဝန္ထမ္းသစ္ေတြကို ေလ့က်င့္ေပးျခင္း၊ အၾကံဥာဏ္ေပးျခင္းတို႕ကို လုပ္ရတဲ့ အေတြ႕အၾကဳံရင့္ပုဂိၢဳလ္ကို ေျပာတာပါ။
ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားေတြကိုလည္း ေက်ာင္းသားဘဝေနသားက်သြားေအာင္ mentor ေတြနဲ႕ တြဲဖက္ကာ စာသင္ေနထိုင္ေစတာလည္း ၾကားဖူးၾကပါလိမ့္မည္။ Mentor ကို ၾကိယာအေနနဲ႕လည္း သုံးႏိုင္ပါတယ္။
၄။ sage
Sage ဆိုတာက အလြန္တရာ ပညာရွိေသာ ပုဂိၢဳလ္ကို ေခၚတယ္။
ဒီစကားလုံးကို "ပညာရွိ" လို႕ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ Latin စကားလုံးက ရတာပါ။
Sage ရဲ့ ၾကိယာစကားလုံးျဖစ္တဲ့ 'sapiens' ဆိုတာလည္း ပညာရွိ လို႕ဆိုလိုတာပါဘဲ။
ဒါေပမဲ့ Sage (နာမ္) ဆိုတဲ့ စာလုံးကို ေန႕စဥ္သုံး အဂၤလိပ္စာမွာ သိပ္ျပီး သုံးေလ့သုံးထမရွိပါဘူး။
ဒါေပမဲ့ sage (နာမဝိေသသန) ကိုေတာ့ မၾကာခဏသုံးတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဥပမာ - "to offer sage advice" လိုေပါ့။
၅။ mastero
အဂၤလိပ္စာမွာ ဒီစာလုံးနဲ႕ တိုက္႐ိုက္ပတ္သက္တဲ့ 'master' ဆိုတဲ့ စကားလုံးရွိတယ္။
'master' ေရာ 'mastero' ဆိုတာ အလုပ္တစ္ခုခုကို သို႕မဟုတ္ အတတ္ပညာ တစ္ခုခုကို တစ္ဖက္ကမ္းခတ္ ကြၽမ္းက်င္သူကို ေခၚပါတယ္။
ဒီစာလုံးကို အီတာလ်ံ စကားလုံးက ရယူထားတာျဖစ္ျပီး mastero (MY-stro လို႕ အသံထြက္) ဆိုတာ အထူးကြၽမ္းက်င္ေသာ ဂီတပညာရွင္ကို ေခၚပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။ အဂၤလိပ္စာမွာ ပညာရွိလို႕ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ေမြးစားစကားလုံးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ (guru အပါအဝင္) Sanskrit ဘာသာမွ လာတာျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ စကားလုံးမ်ားကို ဟႏီၵဘာသာနဲ႕ ပါဠိ တို႕မွာလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
၆။ pundit (ပန္ဒစ္)
ဩဇာႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ မွတ္ခ်က္၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္စြမ္းရွိသူလို႕ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ဒီစကားလုံးဟာ 'ပညာရွင္၊ ကြၽမ္းက်င္သူ' လို႕ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ Sanskrit ဘာသာမွ လာပါတယ္။
အိႏၵိယမွာ pundit ဆိုတာ "ပညာရွင္ ဟႏၵဴဘုန္းၾကီး သို႕မဟုတ္ ဆရာသမား" ဟူ၍ ေခၚပါတယ္။
ေခတ္ေပၚ အေမရိကန္ အဂၤလိပ္မွာေတာ့ မ်က္ေမွာက္ေရးရာ (ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြါးေရး) ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားကို pundit လို႕ ခိုင္းႏိႈင္းေခၚဆိုပါတယ္။
၇။ guru (ဂု႐ု)
မူလ အဓိပၸါယ္ျဖစ္တဲ့ "ျမင့္ျမတ္ျခင္း၊ တင့္တယ္ျခင္း၊ ဂုဏ္သေရရွိျခင္း" စသည္ျဖင့္ ရွိတဲ့ guru ကို အိႏိၵယ ဟိႏၵဴ ဘာသာေရးဆရာ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ကို ေခၚပါတယ္။
ေခတ္ေပၚ အေမရိကန္ အဂၤလိပ္အသုံးမွာေတာ့ guru ဆိုတာ တစ္စံုတစ္ရာ သို႕မဟုတ္ ပညာရပ္တစ္ခုကို ႏွံ႕ႏွံ႕စပ္စပ္သိသူမ်ားကို ရည္ညႊန္းေခၚဆိုပါတယ္။
၈။ swami (ဆြာမိ)
'အရွင္သခင္၊ မင္းသား၊ ဆရာ' လို႕ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ဒီဟိႏီၵစကားလုံးကို နာမည္ေရွ႕မွာ ဂုဏ္ေပးျပီး ကင္ပြန္းတပ္ေခၚဆိုရာမွာ သုံးပါတယ္။
Swami ကို ဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္း၊ ဆင္းတုေတာ္ သို႕မဟုတ္ ဘာသာေရးဆရာလို႕လည္း သုံးႏွုန္းၾကပါတယ္။
၉။ sadhu (ဆာဒူး)
Rudyard Kipling ေရးတဲ့ Kim ဝတၳဳကို ဖတ္ဖူးမယ္ဆိုရင္ အဲဒီထဲမွာ "saddhu" လို႕ စာလုံးေပါင္းထားတဲ့ sadhu စကားလုံးေတြ ေတြ႕ရမွာပါ။
Sadhu ဆိုတာ အႏၵိယ သူေတာ္စင္ကို ေခၚပါတယ္။ ဒီစကားလုံးကလည္း 'ထက္ျမတ္ျခင္း၊ မွန္ကန္ျခင္း၊ ေကာင္းမြန္ျခင္း' စတဲ့ အဓိပၸါယ္ေတြရွိျပီး Sanskrit ဘာသာ ကေနေမြးစားထားပါတယ္။
၁၀။ rishi (ရီရွီ)
ပညာရွိသူေတာ္စင္ အထူးသျဖင့္ ဘာသာေရး အဆုံးအမသြန္သင္မႈ ကဗ်ာစာေပေရးဖြဲ႕သူ သို႕မဟုတ္ ေဝဒ က်မ္းဂန္မ်ားျပဳစုသူ ပညာရွိကို ဆိုလိုတာပါ။
၁၁။ maharishi (မဟာရီရွီ)
Maharishi ဆိုတာ မဟာပညာရွိၾကီး ဟိႏၵဴသူေတာ္စင္ၾကီးေပါ့။
၁၉၆၀ ႏွင့္ ၁၉၇၀ ပတ္ဝန္းက်င္တုန္းက အဲဒီေခတ္ရဲ့ ဂီတဘုရင္ Beatles အဖြဲ႕ရဲ့ အကိုးကြယ္ခံအျဖစ္ Mahesh Yogi ဆိုတဲ့ maharishi တစ္ပါးဟာ ကမာၻေက်ာ္ျဖစ္ခဲ့ေသးတယ္ေလ။
Poem For All Teachers ....
( 1 )
"T" is for TAKING time to serve the Lord and "TEACH!"
"E" is for "EVERY" soul that God helps you to reach!
"A" is for "ACCEPTING" all of what is asked of you!
"C" is for the "CARING" ways you do the things you do!
"H" is for the way you "HELP" God's children understand!
"E" is for every time you "EXTEND" a Christ-like hand!
"R" is for the way that you "REACH" people with His love!
"S" is for your "SERVANT" heart, blessed by Him above!
( 2 )
TEACHERS ARE LIKE STARS
WHO SHOW THE PATH TO GO FAR ...
TEACHERS ARE LIKE BIRDS
WHO ALWAYS SAY SWEET WORDS ...
TEACHERS ARE LIKE CLOUDS
WHO MAKE US FEEL PROUD ...
TEACHERS ARE LIKE TREES
WHO STRIVE TO KEEP US TENSION FREE ...
TEACHERS ARE LIKE A CANDLE
WHO TAKE GREAT CARE TO HANDLE ...
TEACHERS NEVER ALLOW US TO GO DEPRESSED
IN THEIR COMPANY WE GET REFRESHED
TEACHERS ARE LIKE FLOWERS
WHOSE BLESSING ARE LIKE "SHOWERS".
